Tháng Hành động Quốc gia về Dân số và Ngày Dân số Việt Nam góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội, từng gia đình và toàn xã hội về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác Dân số đối với sức khỏe, hạnh phúc của mỗi người dân, mỗi gia đình, đối với sự phát triển bền vững của đất nước, dân tộc Việt Nam.

Ngay từ năm 1961, khi dân số cả nước ta chỉ mới khoảng 31 triệu người trong đó Miền Bắc chỉ gần 17 triệu người, Hội đồng Chính phủ đã có Quyết định số 216-CP ngày 26/12 “về việc sinh đẻ có hướng dẫn”. Với văn bản này có thể nói Việt Nam thuộc nhóm những nước có chương trình kế hoạch hóa gia đình sớm nhất thế giới. Trải qua 63 năm thực hiện các mục tiêu của công tác Dân số, nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần phát triển kinh tế bền vững của đất nước.

Công tác dân số Việt Nam trong thời gian qua đã đạt được những kết quả đáng khích lệ: Trung bình mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có 6,4 con năm 1960 giảm xuống còn 2,09 con năm 2006 (đạt mức sinh thay thế) và duy trì liên tục đến nay; Tỷ suất chết trẻ em dưới 1 tuổi và tỷ suất chết trẻ em dưới 5 tuổi đều giảm mạnh trong vòng hai thập kỷ qua. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em giảm nhanh; Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73,6 tuổi; trong đó, tuổi thọ của nam giới là 71,0 tuổi, của nữ giới là 76,3 tuổi. Những kết quả quan trọng này đã đóng góp đáng kể vào thành tựu phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ đổi mới, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.

Bên cạnh mức sinh thấp, dân số Việt Nam đang xuất hiện những xu hướng mới, vừa mang lại cơ hội, vừa gây ra những thách thức cho sự phát triển bền vững ở nước ta, như: Cơ cấu dân số vàng; mất cân bằng giới tính khi sinh; già hoá dân số; mức sinh giữa các vùng còn chênh lệch đáng kể; chất lượng dân số tăng lên nhưng chưa cao; di dân diễn ra mạnh mẽ và phân bố dân số còn nhiều bất cập. Rõ ràng, tình trạng dân số của nước ta ngày nay đã hoàn toàn khác tình trạng dân số cách đây hơn nửa thế kỷ. Do đó, đã đến lúc phải giải quyết toàn diện các vấn đề dân số, chứ không chỉ đơn thuần là kế hoạch hóa gia đình. Chính vì vậy, Nghị quyết số 21/NQ-TW tại Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã định hướng cho chính sách dân số Việt Nam trong thời gian tới là:"Tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hoá gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững".

Tại quận Long Biên, trong nhiều năm qua, bám sát định hướng về Dân số và phát triển của Thành phố, các hoạt động về Dân số đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền từ quận đến cơ sở quan tâm triển khai đồng bộ và đạt kết quả. Các chỉ tiêu giao về giảm sinh, giảm sinh con thứ ba trở lên và các chỉ tiêu về KHHGĐ và nâng cao chât lượng dân số trên địa bàn quận đều đạt và vượt kế hoạch Thành phố và Quận giao. Dự kiến dân số tính đến thời điểm 31/12/2024 là 363.020 người. Tổng số sinh năm 2024 là 4480 trẻ, bằng so với năm 2023, tỷ suất sinh thô đạt 12,48%o, giảm 0,27%o so với kết quả thực hiện năm 2023, giảm 0,26 so với kế hoạch giao năm 2024. Số trẻ sinh là CT3+: 99 trẻ, giảm 6 trẻ so với cùng kỳ năm 2023, tỷ lệ 2,21%, giảm 0,13% so với kết quả thực hiện năm 2023, giảm 0,08% so với kế hoạch giao năm 2024. Các chỉ tiêu về tư vấn và sàng lọc trước sinh và sơ sinh đều vượt kế hoạch giao. Tỷ số giới tính khi sinh là 109 trẻ trai/100 trẻ gái. Tổng số người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ: 42.809 người, đạt tỷ lệ 86%. Tỷ lệ nam, nữ thanh niên được tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn đạt 76,5%, hoàn thành vượt mức kế hoạch giao 1,5%.

Như vậy, trong nhiều năm qua, thành tựu của công tác dân số Thủ đô nói chung, quận Long Biên nói riêng từng bước ổn định về quy mô, giảm tỷ suất sinh, giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng tuổi thọ trung bình, tăng cường chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân, giảm tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng... Đặc biệt là cải thiện cơ cấu dân số về tuổi, làm cho nhóm dân số trong độ tuổi lao động chiếm đa số trong tổng số dân cư.

Mặc dù công tác dân số quận Long Biên đã đạt được những kết quả quan trọng, đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội chung của Quận, nhưng trong giai đoạn hiện nay công tác dân số đang đứng trước những khó khăn, thách thức: Quy mô dân số lớn, địa bàn dân cư rộng; Tỷ lệ sinh con thứ ba có giảm nhưng chưa ổn định; chất lượng dân số còn chưa tương xứng với tiềm năng của Quận; Tỷ số giới tính khi sinh của quận có xu hướng giảm tuy nhiên chưa bền vững; Biến động dân số cơ học hàng năm lớn; Tuổi thọ của người dân tăng cao nhưng tuổi sống khỏe còn thấp, tỷ lệ người cao tuổi tăng nhanh vì thế già hóa dân số đang là một thách thức lớn của Long Biên; Tầm vóc, thể lực của thanh niên tuy có cao hơn so với bình quân chung của cả nước nhưng còn hạn chế so với các nước trong khu vực.

Với nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của chương trình Dân số trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống, toàn bộ hệ thống làm công tác Dân số quyết tâm đoàn kết phấn đấu khắc phục mọi khó khăn, vận dụng những điều kiện thuận lợi, xác định những nhiệm vụ và biện pháp thích hợp trong tình hình mới, chủ động sáng tạo trong mọi hoạt động, nỗ lực thực hiện nhiệm vụ được giao, tạo tiền đề thuận lợi để triển khai các nhiệm vụ Dân số trong giai đoạn tới.

Hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về Dân số và Kỷ niệm ngày Dân số Việt Nam 26/12 năm 2024 với chủ đề: “Nâng cao chất lượng dân số để đất nước phồn vinh, gia đình hạnh phúc” nhấn mạnh tầm quan trọng của dân số chất lượng cao đối với sự phát triển toàn diện của đất nước. Toàn bộ hệ thống chính trị cần tập trung tuyên truyền các nội dung trọng tâm của Nghị quyết 21-NQ/TW; huy động các ban, ngành, đoàn thể và xã hội đồng hành cùng sự nghiệp Dân số và Phát triển vì sự phồn vinh của đất nước, tuyên truyền về nâng cao chất lượng dân số, chú trọng tuyên truyền các nội dung về sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên, tư vấn, khám sức khỏe trước hôn nhân; Tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh cho các cặp vợ chồng trẻ, các gia đình trẻ.

Bằng những kinh nghiệm phong phú và những bài học quý giá trong 63 năm qua, chương trình dân số của quận Long Biên nói riêng và Thủ đô nói chung quyết tâm vươn lên những tầm cao mới, thực hiện nhiệm vụ quan trọng nhất là cùng với cả nước bảo đảm duy trì được mức sinh thay thế để ổn định quy mô dân số vào giữa thế kỷ 21, tiến tới nâng cao chất lượng dân số tạo điều kiện để mỗi người dân, mỗi gia đình và toàn xã hội có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.